Mei 2021 – Onderzoek vanuit Aeres Hogeschool Wageningen door M.E. Bloem, N. Rikken, R. Schaik en T. Pompen
De Perny eekhoorn, ook wel bekend als de roodkopeekhoorn (Dremomys pernyi), is een eekhoorn die van nature voorkomt in delen van Azië (Song et al., 2008). De diersoort leeft in zowel loofbossen in tropische gebieden als naaldbossen in de bergen. Hierbij betrekt de eekhoorn een niche in holle boomdelen van hoge boomtoppen. Ook in bamboebossen gedijt de diersoort erg goed (Molur et al., 2005). Verder is de eekhoorn overdag actief, waarbij deze gedurende de dag foerageert naar boomzaden (Men et al., 2007; Zoogdiervereniging VZZ, 2008).
Welke activiteiten en gedragingen een diersoort gedurende een periode vertoont, wordt ook wel het ‘tijdbudget’ genoemd. Dit kunnen gedragingen zijn zoals foerageren (voedsel zoeken), onderhoudsgedrag (vacht poetsen en wassen), stilzitten of slapen. Hoewel er informatie bekend is over het gedrag van Perny eekhoorns in het wild, is er nog weinig bekend over het gedrag en tijdbudget van gehouden Perny eekhoorns. Om die reden zijn studenten van de Aeres Hogeschool Wageningen gevraagd om het tijdbudget van de Perny eekhoorn in Faunapark Flakkee te analyseren.
Onderzoeksopzet
De studenten hadden als hypothese gesteld dat de Perny eekhoorn actief zou zijn bij daglicht, en verschillende activiteiten zou vertonen zoals foerageergedrag. Ook was de verwachting dat het dier een voorkeur zou hebben voor warmere temperaturen, omdat de diersoort van oorsprong uit een warmer (tropisch) klimaat komt.
Vervolgens hebben de studenten de Perny eekhoorn ongeveer 4 uur per dag gedurende twee dagen geobserveerd. Hierbij zijn gedragingen zoals eten, drinken, foerageren, knagen, voortbewegen en zonnen (stilzitten in zonlicht) gescoord.
Resultaten
Uit hun onderzoek blijkt dat de Perny eekhoorn relatief veel tijd doorbracht in/op de nestkast en de takken in het verblijf. Dit zou verklaard kunnen worden door het natuurlijke gedrag van deze diersoort; immers, de Perny eekhoorn brengt in het wild veel tijd door in hoge boomtoppen en holle bomen. Daarnaast bracht het dier veel tijd door in de zon, wanneer deze scheen. Uit deze bevindingen kon getrokken worden dat de Perny eekhoorn mogelijk een voorkeur had voor een zonnige plek in het hok. Ook leek de eekhoorn contact te zoeken met de tegenoverliggende diersoort (neusbeer). Omdat Perny eekhoorns sociale dieren zijn, zou het dier mogelijk baat hebben bij het toevoegen van soortgenoten in het verblijf, of wellicht het aanbieden van gemengde huisvesting met andere diersoorten.
Advies
Uit de resultaten van deze gedragsobservaties zijn de volgende adviezen gekomen:
- Er moeten ten alle tijden takken en een nestkast aanwezig zijn in het verblijf, zodat de Perny eekhoorn zijn natuurlijke gedrag kan uitvoeren.
- Zorg ten alle tijden voor genoeg zonlicht in het verblijf. Dit kan bijvoorbeeld door middel van het plaatsen van doorzichtige platen als dakbedekking. Er zou ook kunnen worden overwogen om het verblijf te verplaatsen naar een plek waar de zon vaker of continu aanwezig is.
- Huisvest de Perny eekhoorn tezamen met soorgenoten, of biedt gemengde huisvesting aan met diersoorten uit hetzelfde leefgebied (zoals bijvoorbeeld de Goudfazant).
- Stimuleer natuurlijk gedrag; dit kan bereikt worden door het aanbieden van voedselverrijking of het samen huisvesten met soortgenoten.
- De nestkasten dienen minder frequent (bijv. één keer per maand) verschoond te worden, omdat de Perny eekhoorn de nestkast gedurende een langere tijd niet meer wilde betreden na het verschonen.
Vervolgonderzoek
Naar aanleiding van dit onderzoek en de adviezen, zijn vervolgens aanpassingen gemaakt aan de huisvesting van de Perny eekhoorn. Het verblijf is vergroot en verplaatst naar een zonnigere locatie. Daarnaast zijn twee vrouwelijke soortgenoten toegevoegd aan het verblijf. Deze aanpassingen hebben als doel het natuurlijke en sociale gedrag van de Perny eekhoorn te stimuleren, en daarmee een positieve invloed op het dierenwelzijn uit te oefenen.
Om het effect van deze aanpassingen van de vernieuwde huisvestingssituatie in beeld te brengen, is aan de studenten gevraagd of zij een vervolgonderzoek wilden doen. Zij hebben wederom het tijdbudget van de Perny eekhoorn geanalyseerd door middel van gedragsobservaties.
Uit dit vervolgonderzoek blijkt dat de Perny eekhoorn in zijn nieuwe huisvestingssituatie:
- Zichtbaar actiever is;
- Interactie met soortgenoten heeft;
- Een breder gedragsrepertoire heeft en bovendien nieuwe gedragingen vertoont;
- Meer aan het zonnen is;
De studenten concluderen hieruit dat de Perny eekhoorn baat heeft bij een zonnige standplaats en huisvesting met soortgenoten. Er zijn hierbij zelfs nakomelingen gesignaleerd, wat kan impliceren dat het dierenwelzijn dusdanig positief is dat voorplanting mogelijk is en ook heeft plaatsgevonden.
Referenties:
- Men, X., Guo, X., Dong, W., & Qian, T. (2007). Population dynamics of Dremomys pernyi and Callosciurus erythraeus in protective and non-protective pine forests at different ages. Frontiers of Biology in China, 2, 242–246.
- Molur, S., Srinivasulu, C., Srinivasulu, B., Walker, S., Nameer, P.O. and Ravikumar, L. 2005. Status of non-volant small mammals: Conservation Assessment and Management Plan (C.A.M.P) workshop report. Zoo Outreach Organisation / CBSG-South Asia., Comibatore, India
- Song, L., Yingxiang, W., & Junxing, Y. (2008). Geographic variation of the Perny’s Long-nosed squirrels (Dremomys pernyi) (Milne-Edwards, 1867) (Rodentia: Sciuridae) from southwestern China based on cranial morphometric variables. Belgian Journal of Zoology, 138.
- Zoogdiervereniging VZZ. (2008, juni). Risico assessment eekhoorns fase 1 en 2 concept 20080620.