Sciurus vulgaris

(Europese eekhoorn)

Nederlandse soortnaam	Europese eekhoorn
Klasse	Mammalia
Order	Rodentia
Familie	Sciuridae
Geslacht	Sciurus
Soort	Sciurus vulgaris

Uiterlijk

Deze soort heeft veel variatie in vachtkleur. De kleur van deze eekhoorns varieert van lichtrood
tot zwart op hun hoofd en rug. Alle individuen (behalve degenen die volledig melanistisch zijn),
hebben een witte of romige vacht op hun buik. Net als veel andere boomeekhoorns heeft S.
vulgaris lange plukjes haar op zijn oren en een lange harige staart. Ze verharen twee keer per
jaar, terwijl het staarthaar slechts één keer verandert. De winterjas bedekt meer van de
voetzolen, heeft langere oor pluimen en is dikker dan de lente/zomerjas

Leefgebied

Albanië; Oostenrijk; Wit-Rusland; België; Bosnië-Herzegovina; Bulgarije; Kroatië; Tsjechië;
Denemarken; Estland; Finland; Frankrijk; Duitsland; Griekenland; Hongarije; Ierland; Italië;
Kazachstan; Letland; Liechtenstein; Litouwen; Luxemburg; Montenegro; Nederland; Noord Macedonië; Noorwegen; Polen; Roemenië; Rusland; Servië; Slowakije; Slovenië; Spanje; Zweden;
Zwitserland; Oekraïne; Verenigd Koninkrijk

Klimaat

Europa heeft een klimaat dat vooral beïnvloed wordt door de omliggende zeeën, het Alpengebergte
en het Noordpoolgebied. Het weer in West-Europa heeft veel te maken met depressies die vanuit de
Atlantische Oceaan aangevoerd worden via de straalstroom, die op enkele kilometers hoogte de
lucht aanvoert. De exacte ligging van de straalstroom, die variabel is, bepaalt voor een redelijk deel
wat voor weertype in een bepaalde periode overheerst. In Nederland zorgt een straalstroom boven
Scandinavië in de zomer voor warm weer en in de winter juist voor koud vriesweer. Als de stroming
iets zuidelijker ligt en meer over ons land trekt, dan is een vrijwel constante aanvoer van depressies
mogelijk, met de nodige neerslagstoringen. In de zomer betekent dat koel weer met regen, in de
winter heb je dan relatief mild weer met regen of winterse buien.
Het weer in Noord-Europa kan vooral beïnvloed worden door poollucht of de aanvoer van warme
(zomer) of koude (winter) lucht uit de voormalige Sovjet-Unie. In Scandinavië kunnen grote
hogedrukgebieden ontstaan die vrijwel niet van hun plaats te krijgen zijn.

Zuid-Europa heeft, dankzij het feit dat dit gebied dichterbij de evenaar ligt en het onder invloed staat
van een vrij warme Middellandse Zee, vooral te maken met droge, warme zomers en milde, natte
winters. Op sommige plekken kan het zelfs in de koudste maanden wekenlang lenteachtig weer zijn.
Oost-Europa is het meest grillig wat het klimaat betreft. In de winter kan de Balkan ijskoud zijn, in de
zomer kan het er snikheet zijn en regelmatig wordt dit gebied getroffen door overstromingen als
gevolg van heftige neerslag, soms in combinatie met de afvoer van smeltwater uit de bergen.
Natuurlijke vegetatie

Natuurlijke Vegetatie

De breedtegraden ver van de polen zijn gematigde bosecosystemen. Dit omvat gematigde
breedbladige bossen, naaldbossen, gemengde bossen en mediterrane bossen. De laatste wordt
gevonden in zeer speciale klimatologische omstandigheden en wordt beïnvloed door de oceaan,
droog en heet in de zomer en koel in de winter.
Gematigde loofbossen zijn verspreid over grote delen van Eurazië en Noord-Amerika. Plantensoorten
zijn onder meer eiken, berken en beuken. Coniferen omvatten dennen, ceder, cipres, spar en
jeneverbes.

Invloed van de mens en klimaatverandering op het leefgebied

In de voormalige Sovjet-Unie worden sommige populaties van Sciurus vulgaris bejaagd vanwege hun
dikke en luxueuze winterjassen, die commerciële waarde hebben op de bontmarkt. (Nowak 1991).
De soort is waarschijnlijk ook een belangrijke verspreider van de zaden van sommige soorten bomen.
Er is bekend dat ze af en toe scheuten van voedselgewassen eten. Ze kunnen ook hinderlijk zijn
wanneer ze nestelen in huizen of gebouwen, omdat ze behoorlijk luidruchtig kunnen zijn. Hierdoor
worden ze als plaag gezien.
Het aantal Euraziatische rode eekhoorns is de afgelopen jaren in sommige gebieden dramatisch
gedaald. In Groot-Brittannië heeft de introductie van een Noord-Amerikaanse boomeekhoorn soort,
de oostelijke grijze eekhoorn (Sciurus carolinensis), geleid tot het verdwijnen van inheemse
Euraziatische rode eekhoorns in een groot deel van het land, terwijl in de voormalige Sovjet-Unie
overbejaging van sommige populaties voor hun vacht hun aantal heeft verminderd. (Nowak 1991,
Parker 1990, Wilson et al. 1993)
Deze soort staat op de rode lijst van de IUCN als “Bijna bedreigd”

Sociale gedrag

Sciurus vulgaris en andere boomeekhoorns worden meestal niet in groepen gevonden, behalve
wanneer mannetjes bi elkaar komen en de concurrentie aangaan om te paren met een vrouw. Ze zijn
niet territoriaal en het leefgebied van individuen kunnen elkaar aanzienlijk overlappen.

Soorteigen bewegings- en foerageergedrag

De dagelijkse activiteiten van deze eekhoorns draaien om het verkrijgen van voedsel. Ze zijn normaal
gesproken het meest actief in de ochtend en late namiddag wanneer ze het meeste voedsel
consumeren. Tijdens de lente en de zomer rusten ze in hun nesten tijdens de middaguren om de
hitte te vermijden. Tijdens de winter kan de middagrust echter erg kort zijn of volledig worden
overgeslagen. Hoewel deze eekhoorns het grootste deel van hun tijd in de bomen doorbrengen,
komen ze naar de grond wanneer dat nodig is om voedsel te zoeken of om voedselproducten zoals
eikels en noten te begraven. Hoewel Euraziatische rode eekhoorns niet overwinteren, blijven ze wel
in hun nesten en rusten ze wanneer het stormt omdat bewegen tussen de boomtakken gevaarlijk
zou kunnen zijn, ze komen alleen tevoorschijn als ze voedsel moeten vinden. Vrouwtjes blijven ook
langere tijd in hun nest om voor hun jongen te zorgen.

De Europese eekhoorn is een omnivoor en voedt zich hoofdzakelijk met insecten, noten, zaden en
fruit. Dit vormt ook in Faunpark Flakkee het voedsel voor de dieren, waarbij fruit wordt aangevuld
met verschillende soorten groenten om te hoge opname van suikers te voorkomen. Noten zijn
afkomstig uit het park zelf en worden in het verblijf verstopt om het natuurlijke foerageergedrag van
de eekhoorns te verstoppen. Ook worden dennenappels uit Faunapark Flakkee aan de eekhoorns
gegeven om het natuurlijke gedrag, waarbij het foerageren op dennenappels een belangrijke rol
speelt, te stimuleren.

Sciurus vulgaris foerageert regelmatig op naaldzaden, beukennoten, eikels en noten. Ze hebben een
gespecialiseerde techniek voor het openen van noten zij gebruiken de kracht van de onderste
snijtanden. Met oefening zijn ze in staat om een noot in slechts een paar seconden te openen. De
voedingsgewoonten van deze eekhoorns variëren sterk afhankelijk van de regio waarin ze leven en
met de beschikbaarheid van verschillende voedingsmiddelen. Wanneer hun normale dieet niet
beschikbaar is, kunnen deze eekhoorns paddenstoelen en andere schimmels, vogeleieren en
tuinbloemen en groenten eten. Ze zijn ook waargenomen bij het pellen van de schors van coniferen
en het likken van het sap van de bomen. Zoals de meeste eekhoorns slaat deze soort
voedselvoorraden op door ze in de grond te begraven of te verbergen in de schors van bomen. Jonge
eekhoorns leren van hun moeder welke voedselbronnen ze moeten eten. Naarmate ze ouder
worden, worden ze terughoudender om nieuwe en vreemde voedsel te proberen. De dagelijkse
voedselinname varieert afhankelijk van de tijd van het jaar. Ze eten het meeste voedsel in de lente
(80 g per dag) en het minst in de winter (35 g per dag).

Voortplantingsgedrag en verzorging van de jongen

Wanneer een vrouwtje in oestrus komt, verzamelen de mannen om met haar te paren. Nadat de
paring heeft plaatsgevonden, keren mannelijke eekhoorns terug naar hun leefgebied.
Vrouwelijke Europese eekhoorns baren gemiddeld twee nesten per jaar, van meestal 5-7 jongen. De
draagtijd is 38-39 dagen. De jongen wegen bij de geboorte 8-12 g en worden kaal en blind geboren.
Hun gehoorgangen zijn ongeopend en hun oren zijn onontwikkeld en liggen plat tegen hun hoofd. De
ogen van de jonge eekhoorns openen zich na 30 dagen, waarna ze actief worden met het
schoonmaken van zichzelf en het verplaatsen van het nest. Na 45 dagen verlaten de jongen vrijwillig
het nest voor de eerste keer. Op dit punt beginnen de jongen ook vast voedsel te eten. Tegen de
leeftijd van acht tot tien weken zijn de nakomelingen volledig gespeend en onafhankelijk, ook al
hebben ze de neiging om enige tijd in de buurt van hun moeder te blijven. Jongen worden binnen
een jaar reproductief volwassen.